In Hongarije is begin april 2017 in het parlement wetgeving aangenomen die zou kunnen leiden tot de sluiting van de Central European University (CEU) in Budapest. De CEU vervult sinds lange tijd een belangrijke rol in het opleiden van onder meer politicologen. De Nederlandse Kring voor de Wetenschap der Politiek (NKWP) zou dat ten zeerste betreuren. Daarmee zou immers niet alleen een einde komen aan belangwekkend onderwijs en onderzoek in allerlei relevante politieke kwesties. Eerst en vooral komt daarmee volgens ons ook de academische vrijheid in het geding, omdat onafhankelijke wetenschap minder ruimte krijgt. De NKWP roept daarom parlement en regering van Hongarije op de huidige voorstellen die sluiting van de CEU tot gevolg zouden kunnen hebben, in te trekken. De NKWP heeft deze boodschap overgebracht aan de ambassade van Hongarije in Nederland.
Mede naar aanleiding van bovengenoemde wetgeving heeft Europees Parlement in mei 2017 stappen ondernomen om de EU artikel 7 van het Verdrag betreffende de Europese Unie te activeren. Dat artikel heeft tot doel gemeenschappelijke waarden zoals democratie en grondrechten in de EU in ere te houden.
Hieronder volgt de reactie van de Ambassade van Hongarije in Nederland op de oproep van de NKWP:
Achtergrondinformatie over wijzigingen in Hongaars wetsartikel 204 van 2011 met betrekking tot het Nationaal Hoger Onderwijs
Hongaarse studenten genieten van een ruim aanbod aan buitenlandse instituten voor hoger onderwijs, hogescholen en universiteiten, die actief zijn in het land. Echter, uit een uitgebreide toetsing over 28 van hen, blijkt dat niet al deze onderwijsaanbieders zich houden aan de bestaande Hongaarse regelgeving in het onderwijs, en moet de regelgeving op sommige gebieden worden verbeterd.
De Hongaarse Autoriteit voor het Onderwijs begon haar herzieningsprocedure in de tweede helft van 2016 omdat de vijfjarige exploitatievergunningen van deze onderwijsinstellingen dit jaar zullen aflopen. Bij de toetsing van de Autoriteit kwamen diverse onwettige praktijken aan het licht. Verschillende instellingen handelen onrechtmatig doordat zij diploma’s uitgeven in Hongarije als buitenlandse universiteiten, terwijl zij geen onderwijs aanbieden in hun land van herkomst, zoals de Hongaarse regelgeving voorschrijft.
Eén van de 28 betrokken onderwijsinstellingen is de Central European University opgericht door de miljardair George Soros. Er bestaat tussen de regering en Soros, alsmede de organisaties in de regio die geld ontvangen van hem, een significant meningsverschil over het beleid betreffende illegale migratie. De Hongaarse regering is niet de enige die van deze mening toegedaan is. Desalniettemin zijn deze kwestie en de herzieningsprocedure van het onderwijs twee verschillende vraagstukken. Het onderwerp van de wetswijziging, aangenomen door het Hongaarse parlement op 4 april 2017, is dus niet de Central European University, en de CEU zal haar werkzaamheden kunnen voortzetten zodra er een internationale overeenkomst is gesloten tussen de twee landen die dit principieel ondersteunen.
De Soros universiteit geniet van privileges waar andere hoger onderwijsinstellingen in Hongarije geen toegang toe hebben (bijvoorbeeld vrijstelling van de HR-voorwaarden over het voldoen aan de criteria voor de positie van de rector, en voorwaarden over de vereiste werkvergunningen voor docenten uit derde landen). Ook al zijn haar studenten verplicht om slechts één opleiding te volgen, kan de universiteit ze twee diploma’s verlenen, een Hongaars en een Amerikaans diploma. In de competitie tussen universiteiten is dit een oneerlijk voordeel. Hoewel de meeste buitenlandse studenten in Hongarije niet aan de CEU studeren, geniet zij als enige instelling van deze privileges. Met de wetswijziging komt er een einde aan deze discriminerende praktijken en ontstaat er een gelijk speelveld voor de universiteiten. Daarom is het zeer veelzeggend dat van de vele partijen die getroffen worden door de wetswijziging, alleen de CEU het als onaanvaardbaar beschouwt.
Uit de tekst van de wetswijziging blijkt dat de nieuwe regelgeving absoluut niet zal leiden tot de automatische sluiting van een buitenlandse universiteit die geregistreerd staat en actief werkzaam is Hongarije. Door de actualisering van de regelgeving, gebaseerd op de bevindingen van de standaardherziening van de Hongaarse Autoriteit voor het Onderwijs, heeft Hongarije niet de intentie om welke onderwijsinstelling van buitenlandse komaf dan ook, die in het land onderwijs van hoge kwaliteit aanbiedt, te vervreemden. Het doel is echter om op de lange termijn een regelgevend kader op te zetten waarin doelstellingen en voorwaarden voor het verrichten van werkzaamheden duidelijk worden vastgelegd. Dit is de achtergrond van de wetgeving en er staat niets in, waar niet aan kan worden voldaan door een buitenlandse aanbieder van hoger onderwijs.
